Vrijheid
Afgelopen week vierden we op 5 mei bevrijdingsdag. We staan stil bij het belang van vrijheid, we vieren dat we vrijheid kennen. Vrijheid van meningsuiting, vrijheid in gaan en staan waar we willen en vrijheid in keuzes. Voor ons is vrijheid belangrijk en gelukkig ook vanzelfsprekend.
Kijken we naar onze dieren dan heeft vrijheid opeens een heel andere invulling. Hoe goed we ook voor onze dieren zorgen, hoeveel ruimte we ze ook geven, echt ‘vrij’ zijn ze nooit. Alleen al het feit dat ze bij ons leven maakt dat ze onvrij zijn. Ze moeten zich houden aan de kaders die wij bepalen. Of dit nu hun leefomgeving betreft of gedrag wat we wel of niet van hen willen zien, wij bepalen hun wereld.
In het beste geval bieden we onze dieren hele ruime kaders, waarbinnen zij een grote mate van vrijheid ervaren. We geven hen keuzes en respecteren die ook zo goed mogelijk. Maar het is een gegeven dat we ze nooit échte vrijheid kunnen geven, simpelweg omdat zij dan vrij zullen zijn in onze maatschappij; dat vraagt van hen overlevingsvaardigheden waarover zij niet beschikken en onze maatschappij is niet meer ingericht op vrij levende huisdieren.
Omdat we dieren in en om huis houden, hebben we ook de grote verantwoordelijkheid om hen een zo goed mogelijk leven te bieden. Goed voedsel, een passende leefomgeving en veiligheid. Voor mij hoort daar het bewust omgaan met de verwachtingen die wij van onze maatjes hebben ook bij.
Hoe we hun leven vormgeven en de mate van interactie die we vragen zou enerzijds bepaald moeten worden door soort-specifieke behoeftes, en anderzijds door hun individuele wensen. Als een dier veel contact, aandacht en aanraking wil, zal hij dat moeten krijgen. Een dier dat dit allemaal liever niet wil, zal gerespecteerd moeten worden. Het gehoor geven aan hun voorkeuren geeft hen in ieder geval vrijheid in keuzes.
Ook binnen Hersenwerk is vrijheid van groot belang. Bij het aanbieden van materialen is het aan het dier of hij wel of niet ingaat op de uitnodiging. Het vervolgens volgen van wat het dier aangeeft is één van de belangrijkste pijlers van de visie van Hersenwerk voor dieren. Het dier bepaalt óf het wil Hersenwerken, met wát en op welke manier.
Dat houdt in dat we ook een ‘nee’ kunnen verwachten en die dan vervolgens uiteraard respecteren. Het mooie is dat het respecteren van een afwijzing of weigering veel vrijheid geeft. Het dier voelt zich erkend, gezien en gehoord. Vanuit die ruimte ontstaat een nieuwe manier van interactie gebaseerd op wederzijds vertrouwen.
Dat vertrouwen is weer een krachtige basis om ruime kaders aan te bieden. Je weet tenslotte wat je aan elkaar hebt. Je kent elkaars grenzen en wensen. Als we constant alert zijn op wat onze dieren nodig hebben en hen daarin zo goed mogelijk faciliteren, creëren we ook voor hen de beleving van leven in vrijheid.
Kim, het eerste Hersenwerk konijn
In 1980 had niemand ooit van Hersenwerk gehoord. Sterker nog: het woord bestond nog helemaal niet in de dierenwereld. Dat duurde maar liefst nog 25 jaar voordat deze mooie activiteit een naam kreeg! Toch kan ik zeggen, met de kennis van nu, dat mijn grote puberliefde Kim al heel wat Hersenwerk kreeg.
Kim liep regelmatig rond in mijn slaapkamer. Nu was dit een typische puberkamer met een vloer vol zaken ‘die nog een plek zochten’. Kim vermaakte zich kostelijk tussen al die spullen. Ze snuffelde wat af en vond alles interessant. Als verrassing verstopte ik regelmatig wat lekkers en genoot dan van haar enthousiasme om dat lekkers te vinden. Haar neus maakte overuren en als ze alles gevonden had, kwam ze vragen om meer.
Als ik daar nu over nadenk, was dit al een prachtige vorm van Hersenwerk. De puber en haar konijn: we waren onze tijd ver vooruit!
Marleen van Baal, eigenaar Hersenwerk voor konijnen
5 tips voor vrijheid door verrijking
Een groot aspect van vrijheid is het kunnen uitvoeren van natuurlijke gedragingen en het bieden van voldoende uitdaging om verveling te voorkomen. Dit kan op verschillende manieren:
- Bied een zandbak aan. Konijnen houden van graven! Zij brengen in het wild een groot deel van de dag onder de grond door, in zelf gegraven holen. Ook tunnels zijn een geschikte verrijking voor konijnen.
- Konijnen zijn groepsdieren en hebben daarom graag soortgenoten in de buurt. Gedurende de dag hebben zij veel interactie met elkaar. Ook het kunnen omgaan met soortgenoten is een vorm van vrijheid!
- Bied regelmatig nieuwe voorwerpen aan, zo blijft de omgeving interessant en worden de konijnen geprikkeld om op ontdekking te gaan.
- Bied voldoende ruimte. Een konijn moet sprongen kunnen maken en kunnen zigzaggen. Zorg daarom voor een ruime uitloop met ook voldoende hoogte.
- Zorg voor een uitdaging tijdens het voeren: bied voedsel op verschillende manieren aan in plaats van het in een bakje te doen. Konijnen zijn van nature een groot deel van de dag bezig met het zoeken naar voedsel, geef ze vooral deze mogelijkheid om verveling tegen te gaan.
Uitgelicht: Nee is ook een keuze!
Om maar met de deur in huis te vallen: als het gaat om dierwelzijn is ‘nee mogen zeggen’ misschien wel de belangrijkste keuze. Want als deze keuze niet gehonoreerd wordt, kan het gevoel van welbevinden en welzijn bij het dier behoorlijk in het geding komen.
Waarom zegt het dier ‘nee!’?
Net als bij mensen kunnen er talloze redenen zijn. Het kan zijn omdat hetgeen je van hem vraagt te veel is. Je dier ziet door de bomen het bos niet meer en blokkeert. Het kan dan helpen om je vraag in kleinere stappen op te delen waardoor de situatie overzichtelijker wordt.
Een dier kan ook ‘nee!’ zeggen omdat het gevraagde hem in een situatie brengt die hij niet prettig vindt: een trailer, een natte ondergrond, in de buurt van iets of iemand die hij spannend vindt. Kijk dan of je de situatie kunt veranderen.
‘Nee!’ zeggen kan ook een manier zijn om aan te geven dat hij niet lekker in zijn lijf (of hoofd) zit, dat doorgaan ongemak of zelfs pijn veroorzaakt. De weigering is dan een belangrijke aanwijzing voor met name fysieke problemen.
In Hersenwerk werk je nauw samen en leer je letten op details in jullie communicatie. Hierdoor wordt het steeds makkelijker om te herkennen dat je dier ‘nee!’ zegt en krijg je ook steeds beter inzicht in het waarom.
Heel Holland Hersenwerkt
Voorbereiding:
- Neem een kartonnen doos en verdeel deze in drie vakken.
- Maak propjes papier in de kleuren rood, wit en blauw.
Stappenplan:
- Laat de konijnen aan de kartonnen doos (zonder voertjes) snuffelen.
- Strooi wat brokjes rondom de doos.
- Strooi wat brokjes rondom en in de doos.
- Voeg propjes papier toe aan één van de vakjes.
- Vul ook de andere vakken met papier en creëer de Nederlandse vlag! Hebben jouw konijnen voorkeur voor een kleur?
Veel plezier met Hersenwerk!
Namens het hele team van Hersenwerk voor dieren,
Marleen van Baal
Redactie HersenwerkSnuffels
Inge Masolijn – Hondenschool Masolijn
Saskia Blok – TTouch4animals
Marloes ter Morsche – Kwispelidee
Marieke Smit – Hondenschool Robbedoes, docent Hersenwerk voor dieren
Femke Verbeek – Verbeek organisatie & coaching – VA MVB InZicht
Marleen van Baal – Hersenwerk voor Dieren
Meer weten over Hersenwerk?
Heb je naast konijnen ook een hond?
Kijk ook eens in onze webshop voor leuke accessoires en kleding gebaseerd op de negen Hersenwerktypes.
Of kijk naar het Boek Hersenwerk voor honden, zoveel meer dan een spelletje!